შორეული ლანდები

რომანი მწერალი ქალის გარდაცვალების შემდეგ გამოქვეყნდა. მიზეზი მისი მოულოდნელი გარდაცვალება იყო. ეს არის ორნაწილიანი თხზულება, რომელიც წარმოადგენს ერთი კუთხის, ჩვენი ქვეყნის ერთგვარ მატიანეს. ავტორს ათეული წლები უმუშავია ამ ნაწარმოებზე. მისივე ცნობით ეს ისტორიული რომანია მე-17 საუკუნის საქართველოს ცხოვრებიდან. აქ ისტორიულია არა მარტო ფონი, არამედ იმდროინდელი საზოგადოებრივი ცხოვრება და პერსონაჟები, თუმცა სახელები შეცვლილია.
რომანის სიუჟეტი გაშლილია იმდროინდელი გურია-სამეგრელო-იმერეთ-ლეჩხუმ-სვანეთში, არის კავშირი აღმოსავლეთ საქართველოსთან და აფხაზეთთან. წამყვანი სექტორი ლეჩხუმ-სვანეთი და სამეგრელოა.
რომანი სანიმუშოა იმმხრივ, რომ მასში მოქმედებს მთელი ხალხი, მშრომელი მასივები, დამაჯერებლადაა ნათქვამი, თუ როგორ ქმნის ისტორიას ხალხი. მაღალი ზნეობა, თავისუფლება, ძმობა და ერთა მეგობრობა, ვერაგობის დათრგუნვა, მტრის წინააღმდეგ ბრძოლა, საღი პატრიოტიზმი-აი, რას ქადაგებს იგი.
რომანის ღირსებაა ღრმა კოლორიტულობა, მკაცრად დაცვა საუკუნისთვის დამახასიათებელი აქსესუარებისა. მთავარი ღირსება არის, რომ ის მართალი ცხოვრების, ისტორიული სინამდვილის კონკრეტული გამოსახულებაა. ნაწარმოები გამართულია გმირთა განუწყვეტილი მოქმედებით, დრამატიზმამდე აყვანილი სიმძაფრით. პერსონაჟები ორ ბანაკად არიან გაყოფილნი, ბოროტისა და კეთილის. პირველის სათავეში დგას იდიშის მთავარი, მეორეში-გელოვანი და ონი ონიანი, ორივე ხალხის წარმომადგენელი.
მხილებულია ფეოდალიზმისათვის დამახასიათებელი ქვეყნის დაქსაქსულობა, ინტრიგები, ვერაგობა, ბატობყმური ურთიერთობის საძაგლობანი, განათლების უქონლობა, ჩამორჩენილობა, ხალხის ძარცვა, ქურდობა, მტაცებლობა. ''ძველი და ახალი ბატონი მაინც ბატონიაო, განა იქნება კარგი ბატონიო'' გაიძახდნენ ისინი. სიცოცხლე მობეზრებული გლეხის სიტყვა; ''დადიანის უღმერთობას ისევ გელოვანის ბატონობა სჯობსო.''